AMARGİ DERGİ bahar 2012 24.sayıdan:

AMARGİ DERGİ 24. SAYI




TOMRİS UYAR İÇİN BİR “GÜNDÖKÜMÜ”

  Varolmanın salt hayatta kalma kurgusundan kopup, bir şeylere dokunarak; yanarak ve bazen de yakarak yaşamakla ilişkili olduğunu ilk muştulayandır edebiyat. Yazmak bir direnme, uyumsuzlanma hali olursa ancak sanata dönüşür ve buradan yola çıkanların elindeki kalem yazanın uzvundan ötesi değildir.

  Sancılı bir ruhla yazanların giderek azaldığı bir dönemde Tomris Uyar adı içte bir ferahlama; huysuzlukla bilenmiş uyumsuzluğun olumlaması gibidir. Sadece öykü yazmayı seçmiş olsa da edebiyata dair ne varsa bir ucundan Tomris Uyar’ın tuttuğunu biliriz. “2. Yeni’nin Kraliçesi” adlandırması boşuna değildir. Çünkü O, şiirin içinden geçer, felsefeye döner ve yaşamdan topladıklarıyla oturur yazının başına. Üstelik öykü yazmayı bir kenara bıraktığı “günlerde” bile yazının içindedir; günceler biriktirir, hala tazeliğini koruyan çeviriler yapar. Türk Edebiyatı Tomris Uyar ‘ın rengiyle bugünkü şeklini almıştır demek abartılı olmayacaktır. Dile tutkusu, onu korumaktan öte evrilten bir boyut kazanmıştır. Dille oynar, onu kurcalar ve adeta doğurur. Şimdi bile içinden sıklıkla geçtiğimiz sokaklar, öykülerinde yarattığı dil evreninin parçasıdır. Bir gelecek öngörüsü müdür, yoksa dillendirilmesinden hoşlanmadığı yaratıcı zekasının bir oyunu mudur bilinmez;  ama Tomris Uyar akılda hep şu anın tazeliğinde kalmıştır.

  İstanbul’da geçtiğimiz yılın sonbaharından itibaren, okur-yazarlığın gözle görülür düşüşüne bir gönderme gibi gelen sempozyumlar düzenlendi. Tezer Özlü, Sevgi Soysal, Bilge Karasu, Sevim Burak sempozyumlarının arasında Tomris Uyar adı olmasaydı büyük bir boşluk kalacaktı. Ancak Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü yılın belki de en doyurucu etkinliklerinden birine ev sahipliği yaparak Tomrissiz bir edebiyatın eksik kalacağını imledi. Handan İnci ve ekibinin hiçbir detayı atlamadan düzenledikleri “70. Yaş Değiştirme Törenine Yetişen Bir Sempozyum” adı gibi incelikli hazırlanmıştı. Renkleri ve yaşama içkinliğiyle hiçbir zaman bir yitime uyarlanamazlığı bu sempozyumda bir kez daha anımsatıldı. Gerek konuşmacıların dile getirdikleri, gerekse zaten adının her geçtiği yerde açılan sonsuz “aydınlanma anı” sayesinde en çok da yeni nesille tanıştırılması açısından bu etkinliğin önemi yadsınamaz.

  Tomris Uyar yazmayı yaşamdan; yaşamayı yazıdan hiç ayırmadan kendi özgün dilini oluşturan, kelimenin tam anlamıyla özgün bir yazar. O nedenle sadece öyküleri değil “yaşayış hali” de üzerinde uzun uzun konuşulması gereken bir konu olmuştur daima. Güncelerinde kişiliğinin, dünyaya bakışının, nelere kızıp neleri çok sevdiğinin, tutkularının ve çekincelerinin ipuçlarını vermesi bakımından en az yazınsal varlığı kadar “esaslı bir kadın” oluşuyla da ayrıcalıklıdır. Söz gelimi, adının yanında “ayrıcalık” halinin kullanımına ne denli kızacağını, güncelerini okumuş sadık okur bilecektir. Bütün abartmalardan, yüceltmelerden gerildiğini her fırsatta belirtse de ona dair kurulabilecek hiçbir cümle saydam ve sakin kalamaz. Renkler vardır Tomris Uyar’ın yürüdüğü yollarda bile. Yalınlığı, özde kalmayı tercih eder ama direnişin bütün alacası ondan taşıp okuruna, sevdiklerine büyük bir tutku üzmesi olarak yansır. Her adımı, cümlesi planlıdır belki ama bunu bilmeden, “elinden böylesi geldiği için” yapar. Bu sempozyumda, onun çok yakınlarının örneklediği“yaşam kesitleri” de bunu yineledi. Yaz göğünün altında, ille de denize en yakın mesafede hayata kafa tutmayı yeğleyen, inandıklarına ters gelenle “dibine kadar” didişen bir yazara hiç görmeden dokunabilmek için 17 Kasım 2011’de düzenlenen sempozyum sahici bir vesile oldu.

   Oturum,  TV arşivlerinden seçilmiş Tomris Uyar’ın yaşamından ve edebiyat anlayışından kesitler sunan programların mini gösterimiyle açıldı. Öyle ki konuşmacıların söz edecekleri her ne olursa olsun, Tomris Uyar daha ilk andan itibaren iri yeşil gözleri ve hayata dair keskin söylemleriyle salondakileri etkisi altına alıverdi. Kurulacak cümleler özenle seçilmeliydi; hiçbirinde ölümün esrikliğinden doğan yüceltmeler, sulu abartmalar olmamalıydı. Zaten konuşmalar süresince tüm konuklar, ifadelerinde bunu özellikle belirttiler: Tomris Uyar gereksiz yüceltmelerin ve bütün içli duygusallıkların karşısında sertlikle durur!

 Oğlu H.Turgut Uyar’ın konuşması sırasında “Gündökümleri” ni okuyan okur “küçük Turgut” imgesini, bu defa annesinden söz ederken dinlemek fırsatını buldu. Yazarın yaşadığı çağa, o döneme ait en ufak bir ayrıntının ete kemiğe bürünmesi; tıpkı Tomris Uyar’ın öykü kişilerinin bir yerlerde yaşamaya devam ettiklerini söylemesine gönderme gibiydi.

 Malzemesi hayat olan, hiçbir zorlama imgeye yer vermeden sonuna dek açık algısıyla dahil olduğu yaşamdan beslenen bir yazarın, yakınlarının anlatımıyla tıpkı yazdığı gibi yaşadığını, ilkelerinin hiç değişmediğini anlama fırsatı ancak böyle yakalanabilirdi. Sema Kaygusuz’un söz ettiği “kontrollü yakınlık”, “duygu patlamalarından arınmış ve içinde ille de edebiyat olan sohbetler” yaşanmasa da tahmin edilebilen bir Tomris Uyar algısını daha da derinleştirdi. İçmeyi yaşamdan hiç ayırmadığı, güzel içen bir kadın olduğu halde, esrimeye, kendini bırakmaya, sarhoşluğa bir an olsun yer vermediği hayatında hep ona hayranlıkla bakan okurlar, arkadaşlar ve aşklar yaratışı yine O’nun kendine özel, benzersiz doğası gereğidir. Giderek yaşama eklemlenen cehaletten, yozluktan, dönemin köreltilmiş siyasi olan biteninden bunalan Tomris Uyar’ın yozlaşmayla direnecek cümleleri bulamayınca “Gündökümleri”ni yazmaya son verdiğini, içinde bulunduğumuz döneme bakınca bir öngörü gibi yaşadığını anımsatır. Sema Kaygusuz, ortak anılarından söz ederken, Virginia Woolf’un ezeli rakibi Katherine Mansfield’in ölümü ardından “ben şimdi kimin için yazacağım” cümlesini Tomris Uyar’ın nasıl dokunaklı algıladığını, bunu kendi yaşamışcasına aktardığını söylediğinde salonda belki de ilk duygusal an yaşandı. Bunun karşılığı ne yazık ki günümüzde olmadığı için, özlenen bir tavrın anımsanmasıydı yalnızca. Tam da bu noktada edebiyat okuru olmanın, gerçekten okur olabilmenin kendi içinde kurallar ve duygular taşıyan özel bir dünya olduğu gerçeğini devreye giriyor. Yazarın söz ettikleri ancak böyle bir bir algıyla tam olarak kavranabilir.  

 Konuşmacılar arasında bir dönem evinde verdiği ve adını “kıyıdan açılmak” koyduğu derslere katılan Zeynep Miraç Özkartal da vardı. Onun anlatımı bambaşka bir Tomris Uyar resmi çizmek açısından farklıydı. Tomris Uyar’ın gençlerle kurduğu bağı ve onlara yaklaşımını Özkartal’ın capcanlı ifadesi ele verdi. Tomris Uyar’ın “Gündökümleri” nde “biz bu gençlere ne yapıyoruz, onları nasıl yalnız bırakmışız” serzenişini anımsayanlar, aslında özeleştiri yapması gereken son kişi olduğunu bu konuşmadan çıkaracaklardır. Zira onun tahlil ve tespitleri, yaklaşım biçimi gençlere hep “kıyıdan açılmak” fırsatını verdi. Ancak günümüzde Tomris Uyar’ın gördüğü kıyının yerinde yeller esmektedir. Zeynep Miraç Özkartal’ın sıklıkla yinelediği “kafa karıştırmayı severdi” cümlesi, bilinen keskin Tomris Uyar zekasının bir örneğidir. Birlikte yaptıkları derslerde, aynı anda sevilemeyecek yazarlardan, yaşama sanatından, usül ve tavırdan hatta “sigara içmenin bir haysiyeti var” diyerek yaşam algısından üstü kapalı söz edecek kadar özgün dünyasını öğrenciye zorlamadan yansıtmış kaç yazar vardır?

Haydar Ergülen “Yüksek Terzi” adını verdiği konuşmasında sanırım Tomris Uyar’ın en şiirsel anlatımını yaptı: “Tomris Uyar kadın yazarlar içinde yaşının da arada olmasına bakmadan sanki böyledir. Karıştırıcıdır, ne karıştırdığını bilmezsiniz ama varlığı bunun için yeterlidir, doğal lider diyelim, seçimsiz, tartışmasız, itirazsız ve öyle... O yüzden kadınlarına bakarak anlaşılır bir dilin güzelliği, bir edebiyatın birikimi, bir hikayenin inceliği ve elbette bir itirazın sürekliliği, ve yalnızca varolma değil varkalma mücadelesinin, arzusunun da sarplığı, çetinliği. Kadınlar bunu yapmak için tırnaklarıyla mı tutunuyorlar hayata? Öyle de olabilir ama, Tomris Uyar güzel akışlı bir nehir gibi, bunu demiş miydim, öyleyse şimdi yalnızca Tomris Uyar için söylüyorum, uslu, taşkın, dalgın, hülyalı, kızgın, derin, ama her zaman geçtiği yerlere, topraklara, ağaçlara, göklere dokunarak hep yüksekten ama hep kıyıdan gitti: Yüksek bir kıyıdan, iç kıyıdan.” Böyle bir tanımın ardından insan en çok yakından tanıyamadığına, oturup bir yaz akşamüstü rakısı içemediğine mi yanar; yoksa yalnızca içinden böyle kadınların geçtiği hayatta hala neden bir şeylerin değişmediğine mi? Sanırım Haydar Ergülen’in anlatımı bütün soruları aynı anda sorup yanıt arıyordu. Bu konuşmanın ardından salonda gerçek bir sessizlik oluştuğunda, geç kalmışlık hissi kendini ele verdi.

Yakın dostu, güncelerinde sıkça adı geçen Fatih Özgüven, ona dair bambaşka bir dünyanın kapısını araladı. Burada mizahla hüznün kendi içindeki uyumuna şaşırmamak elde değildir. Aslında bu Tomris Uyar’ın ta kendisidir ve ancak bu denli yakın bir dostunun dilinden tahlil edildiğinde yerini bulur. Fatih Özgüven O’nun büyük aşklarından, flörtöz yanından söz etti. Bu aslında o dönem için bir kadının adıyla yan yana anılamayacak kadar sert bir tavırdı. Ancak muhalif bir kadınla karşı karşıyaydı dönem. Çetin çevizdi ve önceden belirlenmiş kurallara papuç bırakmayacak kadar ustaydı savaşmakta. Konuşmanın başlığı “Tomris Uyar’ın Çapkınlığı” idi. Ama elbette bunca yakın bir dostun söz edebileceği kadar incelikle dokunmuş bir Tomris evreniydi dile gelen. Sevilen, seven kadın; bir sanatçının tutku dolu yaşamsal kavrayışı… Türk şiirinin 4 büyük adamının ortak noktası Tomris Uyar aşkıydı belki. Ama bu hiçbir zaman şimdinin dünyasında alıştırıldığımız gibi içerikten yoksun bir yorumlamaya maruz kalmadı. Aksine güzel dostlukların, dönemin gerçekten sanat ve edebiyat konuşulabilen paylaşımlarının özeti olarak yer aldı. Fatih Özgüven Tomris Uyar’ın ölümünün ardından yazdığı yazıdaki gibi kendine has, kimselere benzemez o kadını anlattı.

 17 konuşmacının her birinde farklı bir dünyaya dahil edilen izleyici aslında özünde hep aynı duruşu ve dünya fikrini görebildi. Bu Tomris Uyar dünyasının doğalıydı zaten. O dingin bir yaşamın ezberlenmiş komutlarına uymaktansa yitirmek pahasına didişen bir uyumsuzdu. Bunu en çok dostlarının bakışı, onu yakından tanıyanların anlatımları böyle olanca gerçekliğiyle dillendirebilirdi. Yaratının günümüz icadı sayılabilecek “kendine dönük ve kapalı” tavrının aksine bir dönem, kalabalıklar içinde, sokaklarda yaşanan; paylaşılan bir hayat kesiti olduğu düşüncesini Tomris Uyar ve çağdaşlarından bir kez daha anımsamak adına böyle bir sempozyum umut verici oldu. Yitirilenin büyüklüğüne rağmen, geride kalanlarla yola devam edebilmenin en akılcı yolu izlekleri doğru yorumlamaktır. Tomris Uyar belki de en çok iz bırakan ve bıraktığı bütün izlerden yeni; yepyeni hayatlar çıkarılabileceğinin öngörmesini yapan yazardı. Sempozyum sonunda bunun en dokunaklı kanıtını Leyla Erbil verdi. Sahnede, dolu dolu bir hayatın ve paylaşımların ardından yaşanan o büyük boşluk Leyla Erbil’in yalın ve derin cümlesinden okunabilir: “Arkadaşımdı”… Yalınlığı yaşamının özü saymış bir yazarın ardından söylenebilecek en sade ve çok katmanlı ifade buydu belki de. 

                                                                                    AYŞE SAĞLAM

26 Nisan 2012 Perşembe-Cumhuriyet Kitap HERKESİN BİLDİĞİ SIR DEĞİLDİR.Ayşe Sağlam

Herkesin bildiği sır değildir!

Feminizm-Kendi Arasında, Aksu Bora'nın son altı yılda çeşitli yayınlarda yazdığı yazılardan oluşuyor. Yazılar kendi içinde, 'Feminizm', 'Kadın Temsili', 'Kadınlık ve Tarih' olarak sınıflandırılmış. Elbette konuya feminizmin ve derdinin ne olduğunu söyleyerek başlıyor.

Ayşe Sağlam

Cumhuriyet Kitap - Hakkında en çok konuşulan, fikir yürütmesi 'bilgi olmadan da' yapılan, içeriğe gelince bir umacı tarifi verilir gibi 'atılıp tutulan' konu belki de feminizm. Ne olduğuna, neyin peşine düşüldüğüne dair en ufak fikri olmayanın bile 'haa feminizm mi, o şey işte yaaa' deyiverdiği bir ezberler zinciri... Hatta kadınlar arasında bile 'Yoksa feminist misin?' sorusu din, dil, ırk sormaktan da öte yaftalama-işaretleme vurgusu taşır; yanıtına göre kişinin cismi belirlenecek, az çok ne olduğu gün gibi ortaya çıkıverecektir. Oysa tarihi ve ne demek istediği bunca anlatılan, yazılan; festival ve derslere konu olabilen bir mesele üzerinde bu cehaleti sürdürebildiğimizi anlamak mümkün değil. Mesafesi içeriğinin yüklü oluşundan mıdır, yoksa ne demek istediği kavranırsa, aklı olanın -kendinde olanın- mutlaka biraz daha derinine erişmek isteyeceğinden; yani bilgilenme korkusundan mıdır, bunun yanıtını ezber bozan ifadesiyle Aksu Bora'nın Feminizm-Kendi Arasında kitabıyla veriyor. Üstelik, bir temize çekme, yok yere kendini aklamaya-hatta ikna etmeye çalışmaktan çok ötede, insanın doğası gereği çoktan biliyor olması gerekenin altını çizerek yapıyor bunu. Kadın, hangi koşullarda kadınlığından cayar, onu vazgeçiren, bir şeylere razı gelişe sürükleyen nedir, ortak bir kabullenişle bilip susulan bu gerçekle 'nasıl yaşanır'ın yanıtları baştan belli sorguları karşılıyor bizi sayfalar arasında.

FEMİNİZM, SADECE KADIN ERKEK FARKI DEĞİL

Her defasında ertelenen bir görev gibi algılanan kadın olma meselesinin, en çok kadının kendi düşüne, yoluna ihanetinden doğan bir reddetme olduğunu zaten biliyor muyduk, yoksa bir yerlerde okudukça aklımızda beliren o aydınlanma anı diyebilir miyiz buna? Yazarın özellikle anımsatmak istediği belki de bu aydınlanma anlarının bir şeye dönüşüyor olması, ayrımların altını çizerken yiten vakitte çoktan alınabilecek yollar olduğu... Zaten bu ayrımlar meselesi, yapıp edilemeyenler dökümü, yetersizlikler hafızası nedeniyle üzerinde 'en çok konuşulan' konulardan biri feminizm. Ancak Bora'nın bu kitapla yapmak istediği şey, bu olmamışların kaydı yerine, birbirine dokunanın, başarılanların üzerinde durmak. Zaten kitabın ortaya çıkış fikri de yapılanların, kazanımların hâlâ gözle görülemiyor endişesinden doğmuş. Çünkü bir anlamı kavramayı güçleştiren şey, onun kendi içinde başka anlamlara evrilme, bir diğerini kabul etmeme isteği oluyor çok zaman. Dolayısıyla yazarın 'suya yazı yazmak' diye söz ettiği durum, her şeyin havada asılı kalışına bakarken gözden kaçırılan edinimler. Bu bir başarıyı buran, kişiye yetersizlik hissini bir mecburiyetmiş.esine yükleyendir.

Feminizm-Kendi Arasında, Aksu Bora'nın son altı yılda çeşitli yayınlarda yazdığı yazılardan oluşuyor. Yazılar kendi içinde, 'Feminizm', 'Kadın Temsili', 'Kadınlık ve Tarih' olarak sınıflandırılmış. Elbette konuya feminizmin ve derdinin ne olduğunu söyleyerek başlıyor. Bu bölümde, sınıfsal farklılıklara rağmen, salt cinsiyet paydasında bir ortaklık kurulup kurulamayacağının yanıtını arıyor. 'Farklılıklarımızla birlikte' düşünden yola çıkan feminizm, birlikte hareket etmekte büyük bir tıkanma yaşadığını vurgular yazar. Burada sorgulanması gereken, ezilmeden ve sınırlanmış konulardan ötesidir. Konu bir biçimde 'ihlâl imkânı' nın üzerinden yürütülmelidir. Kimin ne yapıp etmediğinden ziyade, tıkanmanın kaynağını bulup, oradan çözüme gitmenin yolları üzerinde durur: 'Bu başarısızlığın yalnızca feministlere fatura edilmesi haksızlık olur, ancak örgütlenmeye, politika yapma tarzına, kendi üzerine düşünmenin son derece zayıf kalmasına, 'kişisel olanın politikasının'politikanın kişisel bir mesele haline dönüşmesi anlamına gelmesine... bağlamak mümkün.' Bütün bu yanıt arayışlarının kökeninde, feminizmin sadece kadın erkek farkı üzerinden yürütülerek kendine bir hareket olanağı ve ivmesi kazandıracağının yanılgı olduğu saptaması önemlidir. Zira nedenlere yürürken, nedenin itkisi hep meçhul kalır. Ancak Aksu Bora, bu meçhullerin didiklemesini özenle yapıyor. Kendi hikâyesini kurabilen bir feminizmle işin içinden çıkılabileceği vurgusu, feminizmin özünde kendisine hiç benzemeyen hikâyelerle yapılacak dil birliğinden beslenendir.

Feminizm-Kendi Arasında, meseleyi irdelerken özellikle 'feminizm' ve 'kadın hareketi' ayrımı üzerinde duruyor. İçeriğindeki 'kadın' adlandırmasından ötürü bir akrabalık aranamayacağının, bambaşka ideal ve meseleler üzerinden yürüdüklerini belirtiyor. Kadını belirleyenin 'yuva', 'aile' olması, feminizmin uğraştığı meseleye gölge düşürendir. Kadını 'yuvayı yapan dişi kuş', 'evinin kadını' kimliklerinden soyutlamadan bir yere varılamacağı, akılla kuşanmış fikir sahiplerince malumdur. Bu nedenledir ki içinde kadın kelimesinin olmasıyla yetinilemeyeceğini, kelimeler ve vurgularla yetinmenin bağnazlığını defalarca belirtir Bora. Salt yıkıcı bir savunmadan çok yapıcı bir yol, işlevsel olandır. Ancak bunu yaparken yıkılması gerekende tereddüde yer yoktur. Bunun izleğinde 'uyumlu-razı gelen' olmadan, kendi bildiğini söylemekten geri adım atmayacak bir harekete gereksinim vardır. Ezilmeden çok eziliyor olmanın bilgisinden doğan bir hareket aranmalıdır. Eşitsizlik sorununu bir siyasal problem olduğu kabulü, feminizm ve kadın hareketi ayrımının ta kendisidir.

Öte yanda, benzer bir ayrım ya da ister istemez, kendini ayrı tutmaya zorlanmış bir feminizm algısını tartışır: Sosyalizmle feminizmin 'arkadaş kalabilirliği...' Meselelerin kendine dönükmüş gibi algılanmasından doğan, henüz sırası gelmeden konuşmuş bir konu varsayılan feminizmin, kendini ifade etme çabası, birlikte yol alınabileceğine dair durmadan kendini ispatlamak zorunda kalışı: 'Diyeceğim, eğer sosyalizmle yapacağımız şey kendimize bir tür ahlaki güvenlik hattı kurmaksa, gayet riskli bir iş gibi görünüyor. Çünkü o hat epey yukarıda yaşamaya mecbur kılıyor insanı, feministler için gerçekçi olamayacak kadar yüksek!'Ama sosyalizmle ne yapılacağı sorusunun yanıtının güçlüğüne rağmen, sorudan vazgeçmenin de mümkünsüzlüğünü belirtirken, kopamayacak bir bağı yineler. Ne var ki, bu onun diline uyumlanarak yürütülecek bir ilişki olmayacaktır. Özgürlük hareketinin, eninde sonunda bir yankı bulacağından şüphesi yoktur yazarın. Güvenli kıyılarda gezinmekten ve hep aynı söylemi yinelemektense biraz daha derinlerde keşfedilmeyi bekleyene yürümekten yana bir harekettir bu.

EV METAFORU

Kitaba adını veren 'Kendi Arasında', kendi içinde ayrılan feminizm türlerini örnekliyor ki bu, yazarın feminizmin kafa karışıklığına varan farklılaşma süreçlerinin ironisidir. Hangisinin akla yattığını, okuyucu ister istemez bulacaktır. Bu bölümden itibaren, yaşam tarzlarının mesele üzerindeki dolaylı/doğrudan etkisini irdeleyen yazılarla, aslında hep fark edilen ama uygun cümlelere nedense dökülemeyen gerçekler ortaya serilir. Bilmenin, işlevselliğe katkısının olup olmadığı sorusu burada da okuyucunun aklında belirecektir. Aksu Bora'nın üzerinde durduğu bir diğer mesele de 'temsil sorunu'dur. Kadının sadece kadın tarafından temsilinin yetersizliğini savunurken bir anlamın altını da çizer: 'Adını koyalım: Bir toplumsal grup olarak kadınların temsil edilmeleri gerektiği düşüncesi, ancak feminizmle mümkündür. Çünkü cinsiyetin birer kukuya sahip olmaktan fazlasını ifade ettiğini, kadın ya da erkek olmanın toplumsal düzen içindeki yerimizi ve iktidarla ilişkimizi belirlediğini söyleyen düşünce, feminizmdir.'

Kadın olmanın, var oluşuyla yetinemeyecek, ille de emek harcaması gerekliliği feminizmin yola çıkış nedenlerindendir elbette. Bunun ağız birliği edilerek susulan, asla dile getirilmeyen ama her şeyden daha fazla -adeta bir genetik aktarımla- bilinen gerçekliğini sorgular yazar. Kadın olabilmek için varlığını kanıtlayabilmek için harcaması gereken emek. Bunun insanlığı ihlal eden, bir tür yara gibi nesilden nesile taşınan varlığını 'sevginin ve kadın olarak onaylanma arzusunun bedeli, kadınlık yükünü üstlenmektir'de aramak kaçınılmazdır.

Bora, Feminizm-Kendi Arasında'yla soruların nasıl sorulacağını, zamanın nerelerde yittiğini ve aslında kazanımların azımsanmayacak kadar büyük olduğunu anlatıyor. Üstelik yer yer akademik söylemler içerse de üslubu, bir dost konuşmasını, çok tanıdık bir sesin bıraktığı güveni veriyor. Konunun detayı ve elbette kendi içindeki özel diline rağmen rahatlıkla okunabilen; okuru kavram yüklerinin altından dostça çekip çıkaran bir kitap Feminizm-Kendi Arasında. Yakınında dururken bakmaktan kaçılan, yaralarla dolu bir sırrı anlamsızca taşımakta direnen kadınların hikâyesine dönüyor. Bunu yaparken ev metaforunun altını özenle çiziyor. Çünkü aidiyeti ve sahip olmayı belirlediği kadar, güveni de temsil eden bir çabanın ancak güvenli bir evle; dilediğinde çıkıp gidilebilecek bir odayla ilişkisi var. Elbette bu 'kendine ait bir oda'nın kapısının ancak, kendi sözünü söyleyebilen,o çok tanıdık korkulardan arınmış olana açılacağını biliyoruz. Yaşamda kalmak için varlığını durmadan ispatlamak zorunda kalan insanın, nereye giderse gitsin, gittikçe daralan, bir diğerinden hiç farkı olmayan odalara hapsolacağını da. Bora, bu açmaza yürekli kesikler atan kitabıyla, olası çözümlerin ipuçlarını fısıldıyor...

Feminizm-Kendi Arasında/ Aksu Bora / Ayizi Kitap/ 208 s.

26 Nisan 2012